Pierwszy dom pielgrzyma dla Polaków w Jerozolimie zorganizował franciszkanin o. Jukundyn Bielak w 1876 roku. Po jego wyjeździe z Palestyny w 1894 roku instytucja stopniowo przestała istnieć, borykając się z trudnościami finansowymi. W latach 1907 oraz 1909 galicyjski Komisariat Ziemi Świętej z siedziba w Krakowie zorganizował dwie Zastanawiając się nad tym, czego warto spróbować w Izraelu, warto także pomyśleć, które z przysmaków jesteście w stanie zabrać do domu. Nadadzą się doskonale jako prezenty dla znajomych czy rodziny, ale także dla Was, aby wspominać Waszą wycieczkę przy lokalnych smakach. Ja przywiozłem ze sobą daktyle, tahini, sporo zatoru i Fakty i informacje praktyczne. Język: Polski English. Góra Oliwna Góra Oliwna w Biblii. Góra Oliwna – wzniesienie położone we Wschodniej Jerozolimie. Na podstawie: Wikipedia. Nazwa lokalna: הר הזיתים Wysokość n.p.m.: 2710 ft Współrzędne: 31°46'40"N, 35°14'45"E. Adres. א-טור (-twr) Jerozolima. Jaskinia Sedekiasza, znana także jako Kamieniołomy Króla Salomona, znajduje się w Jerozolimie i jest popularną atrakcją turystyczną. Obszar zajmujący powierzchnię równą 5 hektarom można znaleźć na wschód od Bramy Damasceńskiej, na starówce miasta. Jedynie ujście jaskini jest tworem naturalnym, reszta została wykuta przez Co 5 sekund mamy wrażenie na posadzce gdzieś w bazylice ląduje butelka, papierek, śmieć. Wygląda to tragicznie. I to jest bardzo niefajne. Edit: Do wyjaśnienia trzeba dodać fakt, że nie było u nas ani grama złości czy żalu do strażników grobu. Być może gdyby nie oni, byłoby jeszcze gorzej. Chaos. Brama Damaszku. Co zobaczyć w Jerozolimie. Brama Damaszku. Brama Damaszku — najpiękniejsza struktura architektoniczna zachodniego muru twierdzy, jest głównym wejściem do Dzielnicy Muzułmańskiej. Są umiejętnie ozdobione ornamentami , składały się z 2 wież z zawiasowymi otworami strzelniczymi i były bardzo ważne dla miasta. . Jerozolima. Święte miasto trzech wielkich religii. Od 1980 r. stolica państwa według Izraela, choć tej decyzji nie uznaje większość innych państw. Zabytków jest tu mnóstwo, ale nie tylko najstarsze budowle warto zobaczyć. Jak dobrze zaplanować zwiedzanie w Jerozolimie? Zanim zaczniemy – kilka ważnych uwag Po pierwsze, wycieczkę trzeba dobrze zaplanować. Niby żadna niespodzianka, ale Jerozolima jest pod tym względem szczególnie wymagająca. Porównajmy, jakie miejsca są otwarte w które dni i o jakich godzinach, co jest gdzie położone na mapie i ile czasu poświęcić na zwiedzanie. Planowanie warto zacząć od odpowiedzi na pytanie, czego właściwie oczekujemy od naszej wycieczki. Czy chcemy zwiedzać egzotyczne zabytki, czy raczej skupić się na chrześcijańskich miejscach kultu, czy może głównie wolimy poznawać obce kultury podczas spacerowania po targowiskach i dzielnicy Mea Shearim. Od tego zależy przecież wybór atrakcji, które zechcemy odwiedzić. Trzeba też wziąć pod uwagę, że aby dostać się do wielu miejsc o stricte religijnym znaczeniu, trzeba odstać swoje w długiej kolejce wiernych. Dotyczy to np. Grobu Pańskiego czy krypty w Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem, gdzie poza sezonem stanie w kolejce zajmuje ok. godzinę, natomiast po mniej niż minucie spędzonej w docelowym świętym miejscu zostaniemy wygonieni, by zrobić miejsce innym. Dodam jeszcze, że jeśli liczycie na refleksję religijną, wybraliście najprawdopodobniej najgorsze miejsce. Tłumy zwiedzających i poganiacze skutecznie Was rozproszą. Jeżeli nasz pobyt obejmuje piątek i sobotę, chrześcijańskie zabytki należy „upchnąć” w naszym planie w pierwszej kolejności właśnie na te dni. Wynika to oczywiście z szabasu, kiedy to Jerozolima zamiera. Nie odwiedzimy wtedy synagog ani Wzgórza Świątynnego, za to kościoły – jak najbardziej. My w piątek wieczorem obserwowaliśmy modlitwy przy Ścianie Płaczu z miejsca widokowego, a w sobotę weszliśmy na Górę Oliwną, tak więc właściwie nie odczuliśmy specjalnej różnicy. Zachód słońca nad Jerozolimą Jak się poruszać po Jerozolimie? Piechotą. Piechotą, piechotą i jeszcze raz piechotą. Jerozolima to przede wszystkim duże Stare Miasto, w okolicy którego znajduje się większość perełek miasta. Wąskie murowane uliczki bez wątpienia najlepiej pokonywać na własnych nogach. Również dzielnica Mea Shearim nie znajduje się daleko od Bramy Jafy, prowadzącej na Stare Miasto. Przejście piechotą dość szybkim krokiem od dworca centralnego (pociągi i autobusy z innych miejsc w Izraelu, w tym z lotniska i z Tel Awiwu) do Starego Miasta zajmuje ok. 30-35 min. Na tej trasie kursuje też jedna linia tramwajowa (w ciągu dnia pociągi jeżdżą co kilka minut). Przejazd kosztuje 5,90 NIS, można kupić bilet w automacie na przystanku lub skorzystać z karty Rav Kav (tylko jedna osoba). Stare Miasto Jak już wspomniałam, Jerozolima ma wyjątkowo duże Stare Miasto, otoczone wysokim i grubym murem. Jego obszar podzielony jest na cztery części: chrześcijańską, muzułmańską, żydowską i ormiańską. Każda z nich ma własny charakter, choć wszystkie harmonijnie się łączą. W dzielnicy żydowskiej można zobaczyć Ścianę Płaczu i synagogi, między innymi synagogę Ha-Hurwa, a także fragmenty bizantyjskiej ulicy Ha-Cardo. Tam znajduje się także wejście na Wzgórze Świątynne. Dzielnica muzułmańska to przede wszystkim wąskie uliczki, zamienione w jedno wielkie targowisko. W dzielnicy chrześcijańskiej znajduje się Bazylika Grobu Świętego, niesamowity kościół, we wnętrzu którego można zobaczyć grób Chrystusa. Jeśli mamy zamiar zwiedzić (a nie tylko przemknąć przez) Stare Miasto, będziemy musieli odwiedzić wszystkie dzielnice. Ściana Płaczu Jakie są najważniejsze zabytki i atrakcje? Oczywiście większość top of the top znajduje się na terenie Starego Miasta. Poza nim polecamy przede wszystkim Górę Oliwną. Wejście na jej szczyt razem z odwiedzeniem kościołów i cerkwi zajmuje ok. pół dnia. Nam najbardziej podobał się kościół Pater Noster, w którym można zobaczyć modlitwę Ojcze Nasz, napisaną na ścianach w ponad stu pięćdziesięciu językach! Niesamowitym przeżyciem jest też przejście przez Mea Shearim, dzielnicę ortodoksyjnych Żydów. Dalej poza centrum znajduje się też Kneset, czyli izraelski parlament, oraz Muzeum Izraela. Na żadne z tych miejsc nie starczyło nam już jednak czasu, więc się nie wypowiadamy. Wreszcie, Jerozolima to dobra baza wypadowa, przede wszystkim do Betlejem, Masady i do rezerwatu Ein Gedi. Nasz przykładowy plan zwiedzania Poniżej opisany plan jest oczywiście planem przykładowym, możecie sobie z niego wybrać, co chcecie, pamiętajcie jednak, że niektóre atrakcje można odwiedzać tylko w określone dni i określonej porze. Czy jesteśmy z tego planu zadowoleni? Bardzo, polecamy z czystym sumieniem. Czy mielibyśmy po co jechać do Jerozolimy jeszcze raz? Jak najbardziej, miasto ma zaoferowania tyle niesamowitych miejsc, że zwyczajnie nie da się upchnąć wszystkiego w mniej niż tydzień. Wszystkie zabytki opiszemy dokładniej w osobnych postach już niedługo – do opisów dostaniecie się, klikając w numer dnia. Dzień 1 (piątek) – przyjazd do Jerozolimy z Tel Awiwu, ok. Bazylika Grobu Świętego. Ściana Płaczu (najpierw sami podeszliśmy pod ścianę, a później patrzyliśmy na plac z punktu widokowego). W okolicach zachodu słońca spacerowaliśmy po starym mieście, obserwując odświętnie ubranych Żydów. Wiem, że ten opis brzmi jak nicnierobienie, ale uwierzcie: w bazylice schodzi dużo czasu, a i nad Ścianą Płaczu pozwoliliśmy sobie na chwilę refleksji. Dzień 2 (sobota) – Góra Oliwna. Można wspiąć się na szczyt i zwiedzać, schodząc, lub na odwrót. Zaczynając od dołu, zobaczyliśmy kościół Wniebowzięcia NMP (grób Matki Boskiej), z grotą Getsemani obok, Bazylikę Wszystkich Narodów, cerkiew św. Marii Magdaleny i kościół Dominus Flevit. Ze szczytu góry rozciąga się piękny widok na Wzgórze Świątynne, tam też można zobaczyć kościół Pater Noster i nieduży Meczet Wniebowstąpienia. Droga na górze wiedzie obok słynnego, olbrzymiego żydowskiego cmentarza. Tego samego dnia przeszliśmy przez Dolinę Cedronu i wróciliśmy na stare miasto przez Bramę Syjonu. Tu weszliśmy do monumentalnego kościoła Zaśnięcia NMP, zajrzeliśmy też do symbolicznego grobu króla Dawida i do Wieczernika. Po południu zeszliśmy do kościoła św. Piotra w Gallicantu, gdzie znajduje się więzienie z czasów rzymskich. Na zwiedzenie całego terenu potrzebna będzie ok. godzina. Widok z Góry Oliwnej Dzień 3 (niedziela) – Z samego rana Wzgórze Świątynne (będę o tym jeszcze pisać, ale tu trzeba wybrać się jak najwcześniej rano, weźcie to pod uwagę, planując zwiedzanie). Do wnętrza Kopuły na Skale nie-muzułmanie nie są wpuszczani, więc teoretycznie można szybko oblecieć cały teren. Teoretycznie, bo nas piękno arabskich zdobień absolutnie oczarowało. Poza tym, dookoła kopuły stoją inne budowle, o typowo bliskowschodniej architekturze, dzięki czemu poczuliśmy się dosłownie jak w średniowiecznym imperium osmańskim. Z tego miejsca można też zobaczyć zamurowaną Bramę, przez którą ma przejść Mesjasz, kiedy zjawi się na ziemi. Ogólnie spędziliśmy na wzgórzu jakieś 2,5 godziny, ale chodziliśmy bardzo, baaardzo powoli, robiąc miliony zdjęć ;). Po zejściu przeszliśmy do Miasta Dawida – ruin miasta, pochodzącego naprawdę z czasów Dawida. To niesamowite miejsce, nie pomińcie go na swojej trasie! Oprócz ruin pałacu i kilku rezydencji mieszkalnych park oferuje zejście głęboko pod ziemię i przejście tunelem do studni, którą starożytni mieszkańcy wykopali, by w czasie oblężenia mieć stały dostęp do wody pitnej. Następnie przechodzimy do kolejnego tunelu, który niegdyś prowadził prosto na Wzgórze Świątynne, a podczas powstania w 70 r. stanowił kryjówkę przed Rzymianami. Najwięcej adrenaliny daje przejście tunelem wodnym, gdzie woda sięga prawie do pasa (weźcie to pod uwagę, pakując się ;)), można też przejść suchą ścieżką przez wąski tunel. Zwiedzanie Miasta Dawida to ok. 3 godziny. Po południu wróciliśmy na Stare Miasto, gdzie przeszliśmy (mniej więcej) trasą Drogi Krzyżowej. Przez dzielnicę muzułmańską dostaliśmy się do dzielnicy ormiańskiej, do katedry św. Jakuba. Cerkiew można zwiedzać tylko w czasie mszy, między i a i (tylko w soboty) i a (tylko w niedziele). Po wyjściu skierowaliśmy się do dzielnicy Mea Shearim. Spacer nie zajmuje długo, za to robi potężne wrażenie (zastanawialiśmy się, czy tak wyglądały niektóre dzielnice Warszawy przed wojną). Dzień 4 (poniedziałek) – wycieczka do Betlejem. Powinna zająć ok. pół dnia, nam wyszło dłużej. Po powrocie poszliśmy na Yehuda Market, targowisko spożywcze, gdzie można też popróbować mnóstwa pyszności na miejscu. Dzień 5 (wtorek) – wycieczka do Ein Gedi. Według mnie, najlepszy dzień tego wyjazdu Dzień 6 (środa) – wycieczka do Masady i nad Morze Martwe Dzień 7 (czwartek) – Dzień zaczęliśmy od zwiedzania synagogi Ha-Hurwa, z której wychodzi się prosto na bizantyjską ulicę. Tego dnia planowaliśmy też zwiedzanie Wielkiej Synagogi, niestety akurat tego dnia odbywało się jakieś święto i nie zostaliśmy wpuszczeni. W końcu wylądowaliśmy z powrotem na Yehuda Market, a po południu udaliśmy się pociągiem na lotnisko (Jerozolima ma bezpośrednie połączenie z lotniskiem Ben Gurion, przejazd trwa ok. 40 min, więcej szczegółów tutaj). Czego zabrakło w tym planie? Z braku czasu nie udało nam się zwiedzić cytadeli (Wieży Dawida) tuż przy Bramie Jafy. W środku podobno prezentowana jest historia Jerozolimy. Ponadto, mam pewien niedosyt synagog – dość popularne są Cztery Synagogi Sefardyjskie. Na następny raz odłożyliśmy też Muzeum Izraela, w którym przechowywane są rękopisy Biblii, oraz Kneset. Kopuła na Skale Udanej podróży! Jerozolima to miejsce, do którego opisania chyba brakuje mi słów. Spodziewałam się, że zrobi na mnie wrażenie, jednak jego tajemniczość i niezwykłość widać tam bardzo mocno, a raczej czuć pod skórą. Nie do końca wiedziałam czego spodziewać się po odwiedzinach w Izraelu, jeżeli będzie dane mi tam wrócić, do Jerusalem zawitam z pewnością ponownie. Dawno w żadnym miejscu nie czułam się tak rozproszona, że nie byłam w stanie uchwycić tego w ogóle na zdjęciach i skupić się na nich. Tym bardziej czuję, że dopiero zapoznałam się delikatnie z tym miastem i powinniśmy się znów spotkać niebawem. Na skróty: Jerozolima Historia w wielkim skrócie Czy w Jerozolimie jest bezpiecznie? Kiedy jechać? Szabat – czyli odpoczynek Ramadan Co zwiedzić w Jerozolimie? Ściana Płaczu Kopuła na Skale Meczet Al-Aksa Bazylika Grobu Świętego Góra Oliwna Pozostałe miejsca warte odwiedzenia Mapa atrakcji turystycznych Jerozolimy Kopuła na Skale koło Meczetu Al-Aksa Jerozolima – יְרוּשָׁלַיִם‎ – اورشليم Pierwsze co przychodzi mi na myśl to zaskoczenie tym, jak można łączyć nowoczesność z tradycją. Czasami czułam się w Jerozolimie jak w europejskim, nowym mieście, a nieraz jak w bardzo orientalnym miejscu, niemal jak z innej epoki. Mówi się, że są miejsca z niesamowitą energią, że są ważne, że to czuć – to właśnie odczuwałam będąc tam, coś mocnego i starego. Ale też wewnętrzny niepokój – nie był związany z tym co zastałam na miejscu, wszędzie są żołnierze, porządek jest pilnowany, wydaje się być bezpiecznie – to był niepokój gdzieś tam w środku, być może spowodowany spotkaniem tak wielu kultur i religii w jednym miejscu. A może ta energia to moc jaka się pojawiła po ich zderzeniu na tak małym obszarze. Tego nie wiem, ale nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że to miejsce niezwykłe i tajemnicze. hebr. ‏יְרוּשָׁלַיִם‎ trl. Yerushalayim; arab. القدس, trl. Al-Quds oraz اورشليم trl. Ūrushalīm, a także بيت المقدس, trl. Bayt al-Maqdis lub Bayt al-Muqaddas, łac. Hierosolyma, Aelia Capitolina Ściana płaczu – Western Wall – najświętsze miejsce judaizmu Napisałam o małym obszarze, choć Jerozolima tak małym miastem nie jest – ma 123 km² i 733 300 mieszkańców. O jego historii rozpisywać się nie chcę, jest bardzo długa i skomplikowana, polecam Wam jednak lekturę na ten temat i ogólnie o Palestynie i Izraelu, ponieważ to nietypowa i niełatwa sytuacja, której nie udaje się rozwiązać do dziś. Odwiedzając Jerozolimę warto wiedzieć z czym ma się do czynienia i być może dzięki temu wykazać większą empatią i zrozumieniem dla zastanych sytuacji. Aktualnie Jerozolima według prawa izraelskiego (30 lipca 1980 – ustawa Podstawowe Prawo Jerozolimy) jest stolicą Izraela, nie jest jednak uznawana przez Organizację Narodów Zjednoczonych i większość państw, pozostawiając tę kwestię sporną do wyjaśnienia podczas przyszłych negocjacji izraelsko-palestyńskich. Tym samym większość ambasad znajduje się w Tel Awiwie. Pretensje do Wschodniej Jerozolimy zgłaszają Palestyńczycy, którzy uznają ją za stolicę swojego przyszłego, niepodległego państwa. Spór o status Jerozolimy jest jednym z powodów konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Współczesne miasto powstało wokół Starego Miasta, nowoczesne żydowskie dzielnice rozciągają się w kierunku zachodnim, w stronę aglomeracji Gusz Dan, natomiast dzielnice arabskie rozciągają się po stronie wschodniej w kierunku Ramallah i Betlejem. Nowoczesna historia w wielkim skrócie 29 listopada 1947 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło rezolucję zalecającą przyjęcie i wdrożenie planu podziału Palestyny na Niepodległe Państwa Arabskie i Żydowskie z uwzględnieniem utworzenia w obszarze miast Jerozolimy i Betlejem specjalnego obszaru pozostającego pod międzynarodową ochroną, administrowaną przez ONZ (Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181). Plan ONZ zakładał oddanie ponad połowy terytorium Palestyny państwu żydowskiemu (Izraelowi) oraz umiędzynarodowienie Jerozolimy. Wielka Brytania oświadczyła, że mandat wygasa 15 maja 1948 r. Proponowany plan został zaakceptowany przez społeczność żydowską, 14 maja 1948 r. David Ben-Gurion podczas ceremonii w Tel Awiwie ogłosił ustanowienie państwa żydowskiego w Eretz-Izrael, znanym jako państwo Izrael, społeczność arabska odrzuciła go, uznając za naruszenie praw arabskiej większości Palestyny. W dzień po przyjęciu rezolucji wybuchła wojna domowa w Palestynie, której kontynuacją była I wojna izraelsko-arabska. W przeddzień wygaśnięcia mandatu brytyjskiego państwa arabskie: Egipt, Transjordania, Irak, Liban i Syria zaatakowały powstające państwo Izrael ponosząc sporą kleskę. Bazylika Grobu Świętego – Prawosławna kaplica Śmierci na Krzyżu Meczet Al-Aksa i Kopuła na Skale Ściana Płacz – Western Wall Zobacz inne moje artykuly o Izraelu: Masada i Morze Martwe Eid Gedi i Pustynia Judzka Czerwony Kanion i Nagew Jak taniej podróżować po Izraelu Koszulki na straganie zaraz obok Ściany Płaczu Izrael utrzymał całe przeznaczone dla siebie przez rezolucję ONZ terytorium, jednak zajął także zachodnią Jerozolimę i znaczną część ziem zaplanowanych dla państwa arabskiego. Zbiegła przed działaniami zbrojnymi ludność arabska nie otrzymała możliwości powrotu, pozostali autochtoni zostali usunięci z tych terenów. Resztę Palestyny podzieliły między siebie Transjordania – aktualnie Jordania – oraz Egipt, który sprawował kontrolę nad Strefą Gazy. Podczas wojny sześciodniowej w 1967 Izrael zajął całe terytorium Zachodniej Palestyny. Mimo protestów społeczności międzynarodowej tereny te są okupowane do dnia dzisiejszego. Na okupowanych terenach, zasiedlanych niezgodnie z prawem międzynarodowym przez Izraelczyków, wybuchły jak dotąd dwa powstania palestyńskie. Wojska Izraela opuściły Strefę Gazy we wrześniu 2005 roku. Ludzie giną tam jednak do dziś. Jak sie domyślacie w podzielonej Jerozolimie atmosfera może być napięta, choć być może w ogóle tego nie poczujecie, porządek jest tam pilnowany, co da się łatwo zauważyć. Jeżeli macie konto na Netfilx zobacznie film Kryptonim Anioł (The Angel), który jest oparty na faktach. Dzięki niemu może poczujecie trochę na czym polega ta skomplikowana sytuacja oraz napięcia w tamtym rejonie. Wydarzenia obejmują czas przed jedną z licznych wojen między Izraelem, a państwami arabskimi – Wojną Jom Kipur w 1973. Czy w Jerozolimie jest bezpiecznie? Tak jak wspomniałam wyżej, wiemy, że atmosfera w Jerozolimie bywa napięta przez nierozwiązaną sytuację polityczną oraz fakt zamieszkiwania tam często bardzo ortodoksyjnych wyznawców religii monoteistycznych. Jednak dzięki wzmocnieniu sił porządkowych od dwóch lat nie odnotowano tam żadnego zamachu – w styczniu 2017 roku kierujacy ciężarówką mężczyzna wjechał w grupę żołnierzy na promenadzie Armon Hanatziv. W Jerozolimie nie odnotowuje się wysokiej przestępczości w klasycznym jej rozumieniu, ale jak w każdym turystycznym miejscu powinniśmy pilnować swoich rzeczy i uważać na kieszonkowców. Kiedy jechać do Jerozolimy? Nie do końca miałam na myśli pory roku w Jerozolimie, choć jednak o nich wspomnę. Panuje tam klimat śródziemnomorski, charakteryzujący się gorącymi i bezdeszczowymi latami oraz chłodnymi i deszczowymi zimami. Najzimniej jest w styczniu – około 12 °C w ciągu dnia, a w najgorszym wypadku 6 °C w nocy. Upały złapią nas tam w lipcu i sierpniu – koło 30°C – należy jednak pamiętać, że występuje tam duża amplituda temperatur w ciągu dnia, nawet latem w nocy w Jerozolimie zapewne będzie chłodno. Na największe opady deszczu nastawcie się między październikiem a majem. A co miałam na myśli, jeśli nie pory roku? Dni tygodnia oraz święta! Wzgórze Świątynne, Ściana Płaczu, Kopuła na Skale, Meczet Al-Aksa Ściana Płaczu – część dla mężczyzn Szabat – שַׁבָּת – czyli odpoczynek Szabat to coś, co proponuję wziąć pod uwagę w pierwszej kolejności podczas planowania wyjadu do Izraela, bo może mocno pokrzyżować Wasze plany. Jeżeli wylądujecie w Tel Awiwie w piątek – a wtedy był nasz tani lot z Wrocławia – i nie chcecie spędzić tam całego weekendu, polecam bardzo szybko wydostać się z lotniska i dotrzeć przed wieczorem do miejsca docelowego. Na przykład Jerozolimy. Wiedzieliśmy na czym polega ten czas i na lotnisku od razu złapaliśmy autobus do świętego miasta trzech religii. Szabat w judaizmie to siódmy, ostatni dzień tygodnia – jest dniem świątecznym, stanowiącym pamiątkę cyklu stworzenia świata oraz wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu. Trwa od zachodu słońca w piątek, kończy się godzinę po sobotnim zachodzie. Oznacza to, że nie wolno – między innymi – pracować, w tym także obsługiwać żadnych urządzeń elektrycznych. Transport publiczny zatrzymuje się (ewentualnie działa arabski, ale nie wszędzie), więc nie można będzie wydostać się lub dostać na lotnisko albo poruszać między miastami. Przy Ścianie Płaczu urządzenia do prześwietlania staną, a my zostaniemy sprawdzeni wolniej, bo ręcznie przez np. arabskich pracowników. Nie będzie nam wolno tego dnia robić zdjęć w świętym miejscu, więc telefony, aparaty i inne urządzenia elektroniczne zostawicie w plecaku przed wejściem na plac. Szabat, Szabas: hebr. ‏שַׁבָּת‎ – „odpoczywać”, „ustać”, „obserwować”, „zaprzestać działalności” Piątkowy wieczór w Jerozolimie Ściana Płaczu – część dla kobiet Brama Damasceńska nocą Widok na Stare Miasto Jerozolimy ze Wzgórza Oliwnego Ramadan – رمضان – od świtu do zmierzchu To kolejne święto, które może wpłynąć na naszą wizytę w Izraelu, wiec warto zapoznać się z datami tego ruchomego święta oraz jego zasadami. Ramadan to dziewiąty miesiąc kalendarza muzułmańskiego, jest dla nich święty, ponieważ w tym miesiącu rozpoczęło się objawianie Koranu – archanioł Gabriel ukazał się Mahometowi, przekazując kilka wersów przyszłej świętej księgi islamu. Podczas trwania ramadanu od momentu wołania do porannej modlitwy fadżr o świcie do zmierzchu muzułmaninowi nie wolno spożywać żadnych pokarmów, a także pić napojów – w tym wody – palić tytoniu ani uprawiać seksu. Należy więc wziąć pod uwagę, że i my będziemy musieli dopasować się w miejsach zamieszkanych przez muzułamanów do ich zachowania w tym okresie, możemy nie być w stanie zakupić jedzenia w środku dnia, a picie w miejscach publicznych będzie nie na miejscu. Najbliższe daty ramadanu: 2019 | 6 maja – 4 czerwca, 2020 | 24 kwietnia – 23 maja, 2021 | 13 kwietnia – 12 maja, 2022 | 2 kwietnia – 1 maja, 2023 | 23 marca – 20 kwietnia, 2024 | 11 marca – 9 kwietnia, 2025 | 1 marca – 30 marca, 2026 | 18 lutego -19 marca. Oczywiście warto zajrzeć w kalendarz i sprawdzić pozostałe święta w Izraelu, muzułmańskie i żydowskie, żeby nie być zaskoczonym na miejscu. Ramadan: arab. ‏رمضان‎, ramaḍān; per., paszto, czecz. ramzan; tur. ramazan; ben. রমজান, ramajāna Meczet Al-Aksa Stare Miasto wieczorem Wzgórze Światynne Co zwiedzić w Jerozolimie? Stare Miasto mnie wciągnęło. Mogłabym dniami i godzinami szwendać się po zakamarkach starej zabudowy, szczególnie, że w okolicach weekendu codziennie potrafi tam być zupełnie inaczej, tak jakby trafiało się każdego dnia do innego miasta. Mnie osobiście fascynują miejsca, które zmieniają się w taki sposób i których życie w dzień i w nocy jest tak żywe i bogate. Tam nie da się nudzić, warto po prostu zgubić się w labiryncie wąskich ulic. Nie będę tutaj szczegółowo opisywać atrakcji turystycznych, podrzucam Wam raczej hasła do sprawdzenia oraz mapkę. Ściana Płaczu – Western Wall Jest najświętszym miejscem judaizmu, prawdopodobnie pozostałością Świątyni Jerozolimskiej, odbudowanej przez Heroda, a zniszczonej przez Rzymian. Ściana Płaczu jest celem pielgrzymek i miejscem modlitw Żydów od wielu wieków. Została podzielona na 48-metrową część dla mężczyzn i 12-metrową dla kobiet, którym nie wolno na głos odmawiać modlitw, śpiewać, czytać Tory oraz zakładać rytualnego szalu modlitewnego. Według świętej księgi żydowskiej Tanach Pierwsza Świątynia zwana też Świątynią Salomona została zbudowana na szczycie Wzgórza Świątynnego w X wieku Po zburzeniu przez Babilończyków w roku 586 w jej miejscu powstała Druga Świątynia (516 nastęnie w roku 70 została zburzona przez Rzymian po przegranym przez Żydów powstaniu przeciwko Imperium Rzymskiemu. Ściana Płaczu ma dość burzliwą i długą historię, warto się z nią zapoznać przed odwiedzinami tego miejsca oraz pamiętać o Szabacie i odpowiednim ubiorze. Uważam, że warto tam podejść w piątek, sobotę i niedzielę, żeby zobaczyć jak zmienia się nastrój tego miejsca, jaka panuje radość i ożywienie w niedzielę, a jakie skupienie w piątek, gdy w okolicy wznosi się szum modlitw i czuć ogólne uniesienie. Pamiętajcie, że odwiedziny zajmują sporo czasu szczególnie przez kontrolę bezpieczeństwa przy wejściu oraz spore kolejki. Meczet Al – Aksa i Kopuła na Skale Meczet Al-Aksa jest jedną z najważniejszych świątyń muzułmańskich na świecie, do tego dużą, ponieważ mieści do 30 000 wiernych. Został zbudowany wraz z Kopułą na Skale w latach 660–691 Obie budowle zostały wzniesione na pamiątkę nocnej podróży proroka Mahometa do Tronu Bożego, w którą wedle tradycji zabrał proroka archanioł Gabriel, a także na pamiątkę późniejszego wniebowstąpienia Miradż. Ze względu na burzliwą historię konfliktów religijnych w tym rejonie, meczet przechodził w historii także w ręcę chrześcijan. Kopuła na Skale z kolei meczetem nie jest, choć czasem bywa tak błędnie nazywana. Stanowi ona oprawę dla świętej skały, by wraz z meczetem Al-Aksa tworzyć jedno z trzech najświętszych miejsc islamu – zaraz po Mekce i Medynie. Te miejsca też warto odwiedzić w długich i luźnych ubraniach oraz mieć czas na stanie w kolejkach. Odwiedzający wchodzą do kompleksu przez Bramę Mughrabi w pobliżu Ściany Płaczu. Wzgórze Świątynne jest zamknięte dla zwiedzających w piątek i sobotę. Czasami wejście jest zamykane bez uprzedzenia. Podczas miradżu Dżibril oprowadzał Mahometa po niebie, wyjaśniając mu sens wędrówki duszy ludzkiej przed oblicze Stwórcy po śmierci na ziemi oraz przedstwiono mu zasady muzułmańskie, takie jak obowiązek odmawiania modlitwy pięć razy dziennie – co miało odróżnić islam od judaizmu. Plac koło Kopuły na Skale Widok ze Wzgórza Oliwnego Jerozolima jest świętym miastem trzech religii monoteistycznych: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Wszyscy oni zaliczają je w poczet najświętszych miejsc kultu, stąd wielokrotnie dochodziło na tym obszarze do konfliktów na tle religijnym. Bazylika Grobu Świętego Bazylika Grobu Świętego – Sanctum Sepulchrum Bazylika Grobu Świętego w wielu językach zwana kościołem Zmartwychwstania Pańskiego jest najważniejszą świątynią chrześcijańską, która powstała w domniemanym miejscu męki, ukrzyżowania oraz złożenia do grobu i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Pierwsza bazylika wzniesiona przez cesarza Konstantyna w IV wieku została zniszczona przez Persów, by za czasów panowania cesarza Herakliusza odbudować się w mniejszych rozmiarach. Bazylika nie jest wyłączną własnością żadnego Kościoła chrześcijańskiego, ale pozostaje we współposiadaniu przedstawicieli kilku wyznań. Urzędują tam – pełniąc na zmiany funkcje liturgiczne – przedstawiciele trzech kościołów: greckiego Prawosławnego Patriarchatu Jerozolimy, Kościoła łacińskiego reprezentowanego przez Zakon Braci Mniejszych oraz Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, a także udostępniana jest Syryjskiemu Kościołowi Ortodoksyjnemu i Etiopskiemu Kościołowi Ortodoksyjnemu oraz Koptyjskiemu Kościółowi Ortodoksyjnemu. Warto zapoznać się z rozkładem pomieszczeń i ważnych punktów w świątyni oraz ich przeznaczeniem – jest to skomplikowane i pięknie ukazuje jak ważnym dla chrześcijan jest miejscem. Bazylika Grobu Świętego wraz z całym Starym Miastem Jerozolimy figuruje na liście światowego dziedzictwa UNESCO Góra Oliwna – ‏הַר הַזֵּיתִים‎ – جبل الزيتون Stojąc na Wzgórzu Oliwnym, 818 metrów nad poziomem morza, zobaczycie chyba najpiękniejszy widok na Stare Miasto Jerozolimy, z charakterystyczną Kopułą na Skale oraz cmentarzem żydowskim, który rozpościera się od naszych stóp w dół Doliny Cedronu. W tradycji żydowskiej nazywa się ją także Górą Namaszczeń, a gdy nie było dostępu do Ściany Płaczu modlili się na niej pobożni Żydzi. Wspomniany przeze mnie, charakterystyczny cmentarz istnieje już od ponad 3000 lat, a Żydzi z całego świata marzą o pochówku wśród ponad 150000 mogił na świętym wzgórzu – w końcu to tutaj miało miejsce wniebowstąpienie Jezusa Chrystusa 40 dni po zmartwychwstaniu. U podnóża Góry znajduje się z kolei Ogród Oliwny – Getsemani – w którym Jezus spotykał się z uczniami oraz gdzie udał się po Ostatniej Wieczerzy na modlitwę. Olej z oliwek Góry Oliwnej służył do namaszczania królów i kapłanów. Ciekawostką może być to, że wśród licznych sanktuariów na wzgórzu jest także polski klasztor elżbietanek – Home of Peace – Dom Pokoju. Drzewa oliwne porastają Wzgórze Oliwne od tysięcy lat, czemu sprzyja dogodny klimat i żyzność gleby. Najstarsze na pewno pamiętają czasy Jezusa Chrystusa. Ściana Płaczu – Western Wall Wzgórze Oliwne Bazylika Grobu Świętego Na granicy Starego Miasta Pozostałe miejsca warte odwiedzenia: Droga Krzyżowa Bazylika Narodzenia Pańskiego Cytadela Dawida Mount Zion Jad Waszem Kościół Wszystkich Narodów Grób Króla Dawida Brama Jafy Brama Damasceńska Ortodoksyjna dzielnica Mea Shearim Mahane Yehuda Market Warto pamiętać o dopasowaniu swojego ubioru do miejsca, będziecie przebywać między ludźmi o dość lub bardzo ortodoksyjnym podejściu do religii oraz odwiedzać miejsca święte Mapa atrakcji turystycznych Jerozolimy Bazylika Grobu Świętego Ściana Płaczu – Western Wall Bazylika Grobu Świętego Bazylika Grobu Świętego Meczet Al-Aksa i Kopuła na Skale – widok z Góry Oliwnej Przeczytaj także o Masadzie: Bazylika Grobu Świętego Stare Miasto – piątkowy Szabat Kopuła na Skale Ściana Płaczu – Western Wall Izrael fotografowałam z Notopstryk Przeczytaj także: Państwo Izrael sukcesywnie staje się coraz bardziej atrakcyjnym turystycznie miejscem dla Polaków. Każdego roku do Izraela wyjeżdża więcej osób. Jeśli zdecydowaliście się na wyjazd do Jerozolimy lub Tel Awiwu zastanawiacie się pewnie jakie pieniądze są w Izraelu. Dziś sprawdzimy jaka jest waluta Izraela. Sprawdzimy gdzie kupić szekle w Polsce czy w Izraelu i jaką walutę zabrać do Izraela i Autonomii Palestyńskiej. Waluta Izraela i Autonomii Palestyńskiej to słynne szekle, a dokładnie nowy izraelski szekel. Międzynarodowy symbol ISO izraelskiej waluty to ILS. Szekle emitowane przez centralny Bank Izraela dostępne są w formie banknotów i monet. 1 nowy izraelski szekel dzieli się na 100 agorów. W obiegu dostępne są monety o nominałach 10 i pół szekla, a także 1, 2, 5 i 10 szekli oraz banknoty polimerowe o nominałach 20, 50, 100 i 200 szekli. Kurs szekli izraelskich to w granicach 1 szekla za 1,08 zł ale w kantorach kurs może być gorszy. W niektórych kantorach w większych miastach w Polsce da się kupić szekle. Jeśli mieszkacie w Warszawie, Krakowie czy Wrocławiu dostaniecie izraelską walutę jednak kurs szekla w kantorach w Polsce bywa niekorzystny. Jeżeli wybieracie się do Izraela i chcecie mieć ze sobą gotówkę to najlepszym rozwiązaniem jest zamiana złotówek na dolary w Polsce i zakup szekli w Izraelu po wymienia dolarów. Czy w Izraelu można płacić złotówkami? O tym możecie raczej zapomnieć. Możliwe, że są gdzieś miejsca w których da się wymienić złotówki na szekle w Izraelu ale raczej nie jest to powszechna praktyka. Jakie pieniądze wziąć do Izraela? Do Izraela bierzemy dolary. Dolarami da się nawet czasem płacić w niektórych miejscach. Jeśli macie funty lub euro i nie macie co z nimi zrobić to oczywiście wymiana twardych walut jest również możliwa w kantorach czy bankach w Izraelu. Oczywiście w Izraelu da się płacić kartą i korzystać z bankomatów, więc jeśli macie dobre warunki w banku to można wybrać gotówkę z bankomatu lub po prostu płacić kartą gdzie tylko się da. Polecamy również: Jakie pieniądze są w Bułgarii? Jakie pieniądze wziąć ze sobą? Jakie pieniądze są w Tunezji? Jakie pieniądze zabrać do Tunezji? Jaka waluta jest w Turcji? Jakie pieniądze wziąć do Turcji? Warto przeczytać również: Jakie pamiątki warto przywieźć z Izraela? To pytanie często zadajemy sobie tuż przed wyjazdem. Ziemia Święta oferuje naprawdę wiele ciekawych i wartych uwagi towarów. Warto jednak pamiętać, że najlepszą pamiątką z wakacyjnych wojaży są wspomnienia. Izrael | Dużym powodzeniem wśród turystów cieszą się wyroby ceramiczne (From Israel with "love" by Matthew Rutledge na licencji CC BY Ceramika Dużym powodzeniem wśród turystów cieszy się ceramika, zarówno w klasycznym jak i nowoczesnym stylu. Po powrocie do domu, picie naszej ulubionej herbaty z filiżanki przywiezionej z Izraela z pewnością wprawi w nas we dobry nastrój. Biżuteria Izrael słynie z produkcji diamentów. Niestety, niewiele osób może sobie na taką pamiątkę pozwolić. W zamian panie często decydują się na piękną biżuterię, robioną przez Beduinów. Dużą popularnością cieszy się także biżuteria jemańska. Figurki i gadżety W Izraelu, tak jak w każdym innym kraju można kupić miniaturki słynnych budowli, magnesy na lodówkę, kalendarze czy koszulki. Warto jednak zwrócić uwagę na jakość tych przedmiotów i czy rzeczywiście zostały wyprodukowane w Izraelu. Bardzo dużym powodzeniem wśród turystów siedzą się również pamiątki nawiązujące do kultury żydowskiej (świeczniki, kubki do mycia rąk czy kielichy). Wyroby z miedzi, brązu, trzciny, drzewa oliwkowego i szkła Wielu turystów decyduje się na dość nietypowe pamiątki. Jedną z nich są rzeźby z drzewa oliwkowego, np.: krzyże, stajenki czy obrazy. Turyści często też kupują wyroby z trzciny, np.: kosze czy tace. Niemal na każdym targu znajdziemy unikatowe tace, dzbany, fajki wodne czy małe filiżanki z miedzi i brązu. Izrael słynie też z produkcji wysokiej jakości wyrobów szklanych. Izrael | Pamiątki z drzewa oliwkowego (El mall de la religión by Osmar Valdebenito na licencji CC BY-SA Antyki Bardzo wartościową pamiątką mogą być antyki. Izrael nie zakazuje ich wywozu. Najlepszym miejscem na tego typu zakupy jest Stare Miasto w Jerozolimie. Kosmetyki Bardzo dużym zainteresowaniem cieszą się też kosmetyki zrobione na bazie błota z Morza Martwego. Jakość tych kosmetyków jest znacznie wyższa od tych dostępnych w Polsce, a cena niższa. Obuwie Z Izraela możemy też przywieźć skórzane sandały. Wyprodukowane są z wysokiej jakości materiałów i z pewnością posłużą nam jeszcze przez kilka sezonów. Izrael | Sklepy z pamiątkami, Stare miasto w Jerozolimie (Salman Souvenir Shop_1929 by James Emery na licencji CC BY Produkty spożywcze Będąc w Izraelu warto zajść na targ poświęcony tylko przyprawom. Taki znajduje się np. w Tel Awiw. Znajdziemy tu naprawdę ogromny wybór ziół i przypraw, które w Polsce są drogie i trudno dostępne. Naszych najbliższych możemy obdarować małymi słoiczkami miodu w orzechami lub suszonymi Cię również Dirham (waluta Dubaju)Oficjalną walutą Zjednoczonych Emiratów Arabskich jest dirham. Jej skrót walutowy to: AED. 1 dirham dzieli się na... Imprezy i festiwale w DubajuDubaj to miejsce, w którym odbywają się rozmaite doroczne festiwale, targi i inne ciekawe wydarzenia. Największą... Dinar tunezyjskiWalutą Tunezji jest dinar tunezyjski, czyli powszechnie TND. Nie należy go jednak mylić z historycznym złotym...

co kupić w jerozolimie